Blog

Dynamische energieprijzen duiken steeds vaker op in reclames, vergelijkingssites en gesprekken op verjaardagen. Toch blijft het voor veel mensen onduidelijk hoe het precies werkt. Waarom zijn sommige uren goedkoop, andere duur en af en toe zelfs negatief? Tijd om het helder uit te leggen.

Wat zijn dynamische energieprijzen?

Bij een dynamisch contract verandert de prijs van elektriciteit elk uur. Je betaalt dus niet een vaste prijs per kWh, maar de daadwerkelijke marktprijs die energiebedrijven betalen op de EPEX-markt (European Power Exchange). Daar kopen leveranciers per uur in wat we morgen verbruiken. Het werkt als een veilingsysteem: ieder uur heeft zijn eigen prijs, afhankelijk van vraag en aanbod.

Waarom schommelen die prijzen?

Dat komt door een aantal factoren die elkaar voortdurend beïnvloeden:

1. De vraag naar stroom
   ’s Ochtends en ’s avonds is de vraag hoog: we koken, zetten apparaten aan, laten auto’s laden of stappen onder een warme douche. Midden in de nacht valt de vraag vrijwel stil. Die schommelingen zie je direct terug in de prijs.
2. Beschikbaarheid van duurzame energie
   Wind en zon spelen een grote rol. Veel zon of veel wind betekent meestal lage prijzen, omdat de marginale kosten van windmolens en zonnepanelen laag zijn. Bij weinig duurzame opwek moeten gas- of kolencentrales bijspringen, en die zijn duurder.
3. Onverwachte gebeurtenissen
   Een wolkendek over Nederland, een storing in een centrale, een plotselinge piek in verbruik: allemaal factoren die de prijs binnen enkele uren kunnen laten bewegen.

Waarom zijn prijzen soms negatief?

Negatieve prijzen ontstaan wanneer er meer stroom beschikbaar is dan er wordt verbruikt. Producenten moeten dan betalen om hun aanbod kwijt te raken, omdat afschakelen vaak duurder is dan doorproduceren. Voor consumenten met een dynamisch contract betekent dit dat je tijdelijk geld toe krijgt op je verbruik.

Hoe speel je hier slim op in?

Het principe is eenvoudig: gebruik stroom op momenten dat het goedkoop is en vermijd de dure uren. Maar dat vereist wel dat je weet wanneer die momenten precies zijn. Daar komt WattWanneer in beeld.

Wat doet WattWanneer?

WattWanneer voorspelt de stroomprijs voor de komende 168 uur (een hele week vooruit). De voorspellingen zijn gebaseerd op historische marktdata, weersverwachtingen en patronen die regelmatig terugkeren in de markt. De modellen houden bovendien rekening met recente afwijkingen, zodat structurele over- of onderschattingen worden gecorrigeerd.

Het resultaat: je ziet direct wanneer het slim is om je auto te laden, je warmtepomp te laten draaien of de wasmachine aan te zetten.

Wat levert het op?

• Laadkosten van een elektrische auto dalen vaak met 20 tot 40 procent.
• Warmtepompen verbruiken minder dure uren en drukken daarmee de energierekening.
• Slim plannen levert gemiddeld enkele honderden euro’s per jaar op, zonder minder te gebruiken.

Voor wie is het interessant?

• Huishoudens met een dynamisch contract
• Eigenaren van een elektrische auto
• Gebruikers van een warmtepomp
• Huishoudens met zonnepanelen of thuisbatterij
• Iedereen die slimmer met energie wil omgaan

Conclusie

Dynamische energieprijzen klinken complex, maar met de juiste informatie kunnen ze juist voordelig uitpakken. Het gaat niet om minder verbruiken, maar om het moment waarop je dat verbruik plant.

WattWanneer helpt daarbij door inzichtelijk te maken wanneer stroom goedkoop of duur zal zijn. Zo wordt slim energiegebruik toegankelijk voor iedereen.

door Herco Zandwijk - november 26

Dynamische contracten bestaan pas een paar jaar op grote schaal, maar ontwikkelen zich snel. De vraag is: waar gaat dit heen? En blijven de prijzen zo grillig, of worden ze juist stabieler?

Meer flexibiliteit aan de gebruikerskant

Steeds meer huishoudens gaan hun verbruik bewust sturen. Denk aan elektrische auto’s, warmtepompen, boilers en thuisbatterijen. Wanneer veel mensen hun apparaten laten reageren op prijsverschillen, ontstaat een dempend effect op extreme uren: dure uren worden minder gebruikt, goedkope uren juist meer. Daardoor vlakt de markt iets af.

Groei van duurzame opwek

Naarmate wind en zon toenemen, komen er meer periodes met overvloedige energie. Dat kan leiden tot lagere gemiddelde prijzen, maar ook tot variatie wanneer het weer omslaat. De verwachting is dat negatieve prijzen vaker zullen voorkomen, maar dat de pieken minder extreem worden doordat de markt beter leert omgaan met schommelingen.

Opslag gaat een grotere rol spelen

Thuisbatterijen, wijkbatterijen en grootschalige opslag (zoals waterstof of pumped hydro) zorgen ervoor dat overschotten tijdelijk kunnen worden weggezet. Hoe meer opslag er is, hoe minder gevoelig de prijs wordt voor korte termijn schommelingen.

Slimme sturing wordt normaal

Waar nu alleen enthousiaste energienerds reageren op de prijs, gaan steeds meer apparaten dit automatisch doen. Auto’s laden zichzelf in de goedkoopste uren, warmtepompen verhogen tijdelijk de temperatuur wanneer de stroomprijs laag is, en huishoudens hoeven er nauwelijks meer naar om te kijken. Ook dit maakt de markt rustiger.

Minder uitschieters, maar de dynamiek blijft

Kort samengevat:

• Extreme pieken worden waarschijnlijk minder specifiek en minder hoog.
• Negatieve prijzen komen vaker voor door overschotten.
• De algemene volatiliteit blijft bestaan, maar de patronen worden geleidelijk voorspelbaarder.

Dynamische contracten gaan dus niet verdwijnen; ze groeien juist mee met de energietransitie. De rol van prijsinformatie wordt steeds groter, en tools zoals WattWanneer gaan een vaste plek krijgen in het huishouden van iedereen die slim met energie om wil gaan.

door Herco Zandwijk - november 26

Elektrische auto’s worden steeds normaler, maar de manier waarop we ze opladen verandert langzaam. Waar veel mensen hun auto simpelweg inpluggen zodra ze thuiskomen, wordt slim laden steeds belangrijker. Niet vanwege technische hobby’s, maar omdat de stroomprijs per uur sterk kan verschillen en laden op het verkeerde moment honderden euro’s per jaar kan schelen.

door Herco Zandwijk - november 26

Hieronder een overzicht van wat slim laden precies betekent en hoe je het in de praktijk toepast.

Wat bepaalt de laadkosten?

De kosten van EV-laden hangen grofweg af van drie factoren:

1. De stroomprijs op dat uur
   Bij dynamische contracten kan het verschil tussen het goedkoopste en duurste uur oplopen tot 20 of zelfs 30 cent.
2. Hoeveel je per dag/week laadt
   Iemand die 10.000 km per jaar rijdt verbruikt gemiddeld 1.800–2.500 kWh.
3. Het laadvermogen
   Hoe sneller je kunt laden (bijvoorbeeld 11 kW thuis), hoe kleiner de kans dat je vastzit aan dure uren.

Wanneer je deze factoren combineert, zie je waarom timing belangrijk is.

Hoe werkt slim laden?

Slim laden betekent dat je niet oplaadt zodra je stekker erin klikt, maar wacht tot het moment waarop de stroomprijs het laagst is. Dat kan automatisch of handmatig:

Handmatige sturing

Je stelt in je laadpaal of auto een timer in die start tijdens goedkope uren. Dit werkt prima, maar je moet dagelijks zelf blijven puzzelen.

Automatische sturing

Steeds meer laadpalen, auto’s en apps laden alleen tijdens goedkope uren. Hierbij bepaalt software — op basis van prijs, tijdschema en gewenste laadstatus — wanneer het laden start en stopt.

Het is minder spannend dan het klinkt. In veel gevallen merkt de gebruiker er niets van: de auto is gewoon vol wanneer het nodig is, maar voor een lagere prijs.

Wat levert slim laden op?

De besparing hangt af van hoeveel verschil er zit tussen goedkope en dure uren.

Een voorbeeld:

• Onverstandig laden: 0,30 €/kWh
• Slim laden: 0,12 €/kWh
• Auto verbruikt: 2.000 kWh per jaar

Besparing: €360 per jaar.

In een rustig jaar met kleinere prijsverschillen ligt de besparing eerder tussen de €150 en €250, maar ook dat is significant — zeker omdat je niets hoeft te laten of te missen.

Hoe WattWanneer hierbij helpt

Slim laden werkt alleen als je weet wanneer het goedkoop is. Daar speelt WattWanneer op in.

1. Weekvoorspelling (168 uur)
   Je ziet ruim van tevoren wanneer de prijzen waarschijnlijk laag zijn. Dat helpt bij het plannen van ritten, opladen en huishoudelijk verbruik.
2. Duidelijke prijsvensters
   WattWanneer maakt het inzichtelijk: welke uren zijn gunstig, neutraal of duur? Niet alleen voor vandaag, maar voor de hele week.
3. Zelflerende correctie
   De voorspellingen houden rekening met recente afwijkingen in de markt, zodat typische ochtend- en avondpieken beter worden ingeschat. Dat maakt laden op het juiste moment betrouwbaarder.
4. Inzicht voor automatisering
   Met de weekplanning kun je eenvoudig timers instellen of integreren in slimme laadpalen, laadapps en domotica. Het geeft de logica (de uren) die de hardware nodig heeft.

Slim laden is geen ingewikkelde techniek; het is vooral een kwestie van weten wanneer de prijs laag is. Dáár helpt WattWanneer bij: het neemt het zoekwerk weg en zet het prijsprofiel van de komende week helder op een rij.

Conclusie

Slim laden wordt de standaard voor iedereen met een dynamisch contract en een elektrische auto. Niet omdat het moet, maar omdat het simpelweg geld bespaart. Met een voorspelling voor de komende week en inzicht in prijsverschillen wordt laden goedkoper zonder dat je dagelijkse routine verandert.

Wie zijn EV slim aanstuurt, profiteert meteen. Wie dat niet doet, betaalt onnodig te veel — en dat is in veel gevallen het grootste verschil tussen “elektrisch rijden is duur” en “elektrisch rijden is verrassend goedkoop”.

Veel mensen zien de stroomprijsvoorspelling zoals je het weerbericht ziet: als iets dat ergens vandaan komt, maar waarvan je niet precies weet hoe. Het model achter WattWanneer is geen black box. Het werkt met een combinatie van historische patronen, weersdata, load-verwachtingen en recente afwijkingen in de markt. Hieronder een uitleg op hoofdlijnen.

Het begint met historische data

De energiemarkt kent sterke terugkerende patronen. Uren met hoge vraag – zoals de avond – zijn vrijwel altijd duurder dan stille uren, zoals midden in de nacht. Het model analyseert jaren aan prijsgegevens om die vaste patronen te herkennen. Zo ontstaat een basisprofiel: een soort gemiddelde dagcurve waarvan je weet hoe die zich meestal gedraagt.

De rol van het weer

Wind en zon bepalen een groot deel van de prijs. Daarom gebruikt het model weersvoorspellingen: windkracht, temperatuur, zoninstraling en bewolking. Deze factoren geven een goede indicatie van hoeveel duurzame energie er beschikbaar zal zijn. Veel wind betekent doorgaans lagere prijzen. Weinig wind en bewolking betekent dat duurdere gascentrales in moeten schakelen.

De load-verwachting uit ENTSO-E

Naast de weersdata gebruikt het model ook de verwachte elektriciteitsvraag voor de komende week, afkomstig van ENTSO-E (de Europese transmissienetbeheerders). Deze load-forecast is een inschatting van hoeveel stroom huishoudens, bedrijven en industrie gaan gebruiken per uur. Het model combineert die vraagverwachting met de verwachte opwekking, waardoor het beter kan inschatten wanneer er krapte of juist overschot in het systeem ontstaat. Met andere woorden: het model kijkt niet alleen naar wat het weer doet, maar ook naar wat de samenleving waarschijnlijk gaat verbruiken.

Recente markttrends

De energiemarkt kan verschuiven. Soms zitten er ineens structurele afwijkingen in de prijs, zoals weken waarin avonden voortdurend duurder zijn dan normaal. WattWanneer meet die verschillen dagelijks, vergelijkt de voorspelde prijs met de werkelijkheid en past een correctie toe. Dat heet bias-correctie. Het model leert daarmee van zijn eigen afwijkingen en schuift het profiel direct bij.

Data in, patroon eruit

De voorspelling voor de komende 168 uur is het resultaat van drie hoofdbronnen en één zelflerend mechanisme:

1. Historische prijspatronen
2. Weersverwachting
3. Load-forecast van ENTSO-E
4. Automatische correctie op basis van recente afwijkingen

Geen magie en geen gokwerk – gewoon een samenkomst van gegevens en inzichten die helpen om de prijsontwikkeling voor de komende week zo realistisch mogelijk in te schatten.

door Herco Zandwijk - november 26

Dynamische contracten zijn gebaseerd op de EPEX-markt, maar wat gebeurt daar eigenlijk? Het klinkt als iets abstracts, maar de EPEX is in feite een enorme dagelijkse marktplaats waar stroom per uur wordt gekocht en verkocht.

De day-ahead markt

Elke dag wordt er een veiling gehouden voor alle uren van de volgende dag. Leveranciers, producenten en handelaren geven per uur aan hoeveel elektriciteit ze willen kopen of verkopen en tegen welke prijs. De veiling zoekt voor elk uur het punt waar vraag en aanbod elkaar precies raken. Dat is de prijs die consumenten met een dynamisch contract de volgende dag zullen betalen.

Waarom die extreme schommelingen?

Het elektriciteitssysteem moet altijd perfect in balans zijn. Te veel aanbod? Dan daalt de prijs. Te weinig aanbod? Dan stijgt hij. Omdat stroom niet eenvoudig kan worden opgeslagen (althans nog niet op grote schaal), reageert de markt onmiddellijk op gebeurtenissen zoals windval, bewolking of onverwachte vraag.

Intraday bijsturing

Naast de day-ahead markt bestaat de intraday markt. Daar kunnen partijen op de dag zelf nog extra stroom kopen of verkopen om schommelingen op te vangen. Ook deze transacties beïnvloeden indirect de prijspatronen.

Transparant maar dynamisch

De EPEX is feitelijk heel simpel: een veiling waar vraag en aanbod elkaar elke dag opnieuw ontmoeten. Wat het ingewikkeld maakt, is dat onze samenleving nooit dezelfde hoeveelheid stroom gebruikt en het weer constant verandert. De EPEX zorgt ervoor dat de prijs die daarbij hoort zo eerlijk mogelijk wordt bepaald.

door Herco Zandwijk - november 26

De thuisbatterij wordt al jaren gezien als de heilige graal van slim energiegebruik. Opslaan wanneer het goedkoop is, verbruiken wanneer het duur is – eenvoudiger klinkt het bijna niet. Toch blijft de vraag: is een thuisbatterij anno nu daadwerkelijk rendabel, of vooral een mooi idee voor later?

De realiteit ligt, zoals vaak, ergens in het midden.

Wat kost een thuisbatterij?

De gemiddelde thuisbatterij van 5 tot 10 kWh kost tegenwoordig tussen de €4.000 en €8.000, afhankelijk van merk, opslagcapaciteit en installatie. Grotere systemen zitten al snel boven de €10.000. Daar staat tegenover dat de levensduur doorgaans 10 tot 15 jaar is, met garantie op zo’n 6.000 à 10.000 laadcycli.

Wat levert een batterij op?

De opbrengst verschilt sterk per huishouden en per energiesysteem. Grofweg zijn er drie manieren om voordeel te halen:

1. Zelfconsumptie verhogen
   Huishoudens met zonnepanelen gebruiken gemiddeld maar 25–35% van hun eigen stroom direct. Een batterij verhoogt dat naar 60–80%. Dat levert vooral voordeel op als de salderingsregeling verdwijnt of wordt afgebouwd. Tot die tijd blijft dit voordeel beperkt.
2. Peak shaving
   Met een batterij kun je je piekbelasting verlagen. Dat klinkt nuttig, maar Nederland heeft (voor particuliere aansluitingen) nog geen hoge piektarieven of strikte kW-limieten zoals in België. Peak shaving levert dus in de praktijk nauwelijks financieel voordeel op.
3. Handelen op dynamische prijzen
   Bij een dynamisch contract kun je laden op goedkope uren en ontladen op dure uren. In theorie is dit het interessantste scenario. De gemiddelde spread tussen goedkoopste en duurste uren ligt op 10–20 cent per kWh. Na aftrek van laad-/ontlaadverliezen (rond 10–15%) blijft er een netto marge over. In de praktijk levert dit voor een 10 kWh-batterij €150 tot €300 per jaar op, afhankelijk van marktvolatiliteit. Dat is aanzienlijk, maar niet genoeg om de investering snel terug te verdienen.

Is het nu rendabel?

Rekenkundig:

• Een batterij van €6.000
• Besparing + arbitrage samen: ongeveer €150–€350 per jaar
• Terugverdientijd: 15 tot 25 jaar

Omdat de levensduur meestal niet langer is dan 15 jaar, is een thuisbatterij financieel gezien nog steeds niet rendabel voor de meeste huishoudens.

Er zijn uitzonderingen:

• woningen met extreem hoge eigen consumptie
• huizen die off-grid willen of noodstroom nodig hebben
• situaties waarin netcongestie thuis problemen oplevert
• huishoudens die vooral “energie-autonomie” willen in plaats van financiële winst

Maar voor het gemiddelde dynamisch-contract-huishouden geldt: het kan, het werkt, maar het verdient zichzelf niet terug.

Gaat dat veranderen?

Waarschijnlijk wel, maar langzaam.

1. Dalende batterijprijzen
   De kosten per kWh opslag dalen al jaren. Als deze trend doorzet, zakken thuisbatterijen richting €350–€500 per bruikbare kWh, waardoor het omslagpunt dichterbij komt.
2. Minder salderen
   Wanneer de salderingsregeling daadwerkelijk wordt afgebouwd, stijgt het voordeel van eigen verbruik en wordt een batterij interessanter.
3. Grotere prijsvolatiliteit
   Bij meer zon- en windproductie ontstaan vaker negatieve prijzen en sterke pieken. Hoe meer volatiliteit, hoe meer een batterij kan verdienen.
4. Slimme automatisering
   Steeds meer omvormers, warmtepompen en EV’s kunnen automatisch reageren op de marktprijs. Een betere regie in huis maakt een batterij efficiënter.

Conclusie

Een thuisbatterij is technisch interessant, energietechnisch logisch en in sommige situaties nuttig. Maar voor het gemiddelde Nederlandse huishouden is het financieel nog niet de beste investering.

Dat kan veranderen naarmate prijzen dalen, salderen verdwijnt en dynamische tarieven verder in beweging komen. Tot die tijd is een batterij vooral een keuze voor wie zijn energiehuishouding wil optimaliseren, niet voor wie zo snel mogelijk rendement wil.

door Herco Zandwijk - november 26

Zonnepanelen waren jarenlang de meest zekere investering die een huishouden kon doen. Lage kosten, hoge opbrengsten en volledige saldering maakten het rekensommetje eenvoudig. Maar met veranderende regels, stijgende terugleverheffingen en een dynamische energiemarkt vragen veel mensen zich af: zijn zonnepanelen anno nu nog steeds een verstandige keuze?

Het korte antwoord: ja, maar de context is veranderd.

De kosten van zonnepanelen

Een gemiddeld systeem van 8 tot 12 panelen (circa 3.000–4.000 kWh per jaar) kost tegenwoordig tussen de €4.000 en €6.500, inclusief installatie. De levensduur is 20–25 jaar; omvormers gaan meestal 10–12 jaar mee. De prijs per wattpiek blijft dalen, al gaat dat minder snel dan een paar jaar geleden.

Wat leveren zonnepanelen op?

Zonnepanelen leveren nog steeds een aanzienlijk financieel voordeel op, vooral dankzij:

• directe besparing op je eigen verbruik
• salderen (zolang het bestaat)
• dalende onderhoudskosten
• hoge betrouwbaarheid van moderne panelen

Huishoudens die veel overdag thuis zijn gebruiken een groot deel van hun opgewekte stroom direct. Dat maakt het systeem extra waardevol.

De rol van salderen

De salderingsregeling is al jaren een punt van discussie. Hoewel eerdere plannen voor afbouw zijn gestrand, is het vrijwel zeker dat er in de toekomst een vorm van beperking komt: lagere terugleververgoedingen, extra kosten of specifieke tarieven.

Zonder salderen verandert het verdienmodel:

• directe eigen consumptie blijft 100% waardevol
• teruglevering wordt minder aantrekkelijk
• slimme sturing (zoals verbruik verplaatsen naar zonnige uren) wordt belangrijker
• thuisbatterijen kunnen interessanter worden wanneer salderen wegvalt

Maar ook zonder saldering blijven zonnepanelen in veel gevallen rendabel, alleen met een langere terugverdientijd.

De impact van dynamische energieprijzen

Een groeiende groep huishoudens heeft een dynamisch contract, waarbij de prijs per uur verandert. Wat betekent dat voor zonnepanelen?

• Op zonnige dagen dalen prijzen juist vaak: meer aanbod, minder vraag.
• Je opgewekte stroom is dan minder waard als je het teruglevert.
• Maar: je eigen gebruik is in diezelfde uren ook goedkoper.

Zonnepanelen blijven dus voordeel opleveren, maar het effect verschuift van “terugleveren” naar “zelf gebruiken”. Slimme systemen zoals warmtepompen, boilers, EV’s en wasmachines kunnen automatisch op zonnige uren draaien en de waarde van je opwek maximaliseren.

Terugleverheffingen en netbelasting

Netbeheerders zetten steeds vaker terugleverbeperkingen in tijdens piekmomenten. In sommige regio’s zijn terugleverheffingen aangekondigd of al ingevoerd. Dat maakt plannen met zonnepanelen minder vanzelfsprekend, maar verandert weinig aan het basisprincipe: zolang je een groot deel van je zonnestroom zelf kunt verbruiken, blijft een systeem rendabel.

Is het nog steeds een goede investering?

Rekenkundig:

• gemiddelde terugverdientijd: 4 tot 7 jaar mét salderen
• zonder salderen (of met lage terugleververgoeding): 7 tot 12 jaar, afhankelijk van gebruikspatroon
• levensduur: 20–25 jaar

Dat maakt zonnepanelen in de praktijk nog altijd een van de meest voorspelbare en stabiele investeringen voor huishoudens.

De toekomst

De rol van zonnepanelen verandert, maar blijft groot.

1. Meer directe consumptie
   Slimme huishoudens sturen verbruik steeds meer naar de uren met eigen opwek.
2. Meer dynamische contracten
   Huishoudens combineren zonnepanelen met een uurprijscontract en laten systemen reageren op marktprijzen.
3. Grotere rol voor opslag
   Batterijen worden interessanter zodra salderen verdwijnt en de prijsvolatiliteit toeneemt.
4. Efficiëntere panelen
   De nieuwste panelen leveren 20–25% meer vermogen per vierkante meter.
5. Zonnedaken worden standaard
   Nieuwbouw krijgt steeds vaker zonnepanelen als vast onderdeel van de woning.

Conclusie

Zonnepanelen zijn nog steeds een logische investering, maar niet meer op dezelfde manier als tien jaar geleden. De tijd van onbeperkt terugleveren voor een hoge vergoeding loopt af. De focus verschuift naar direct eigen verbruik, slimme sturing en integratie met het totale energiemanagement van het huis.

Wie bereid is op die manier naar energie te kijken, haalt nog steeds ruim twee decennia voordeel uit een zonnedak.

door Herco Zandwijk - november 26